ნიკა გეთიაშვილი წლებია, მეხილეობას მისდევს. გურჯაანის რაიონში აწარმოებს კურკოვან, განსხვავებულ ხილს, რაც მისი ძირითადი ბიზნესია. საქმე თავდაპირველად მისმა ოჯახმა დაიწყო, თავად კი ყველაფერი ძმასთან ერთად 2014 წელს, მამის გარდაცვალების შემდეგ ჩაიბარა. იმის გარდა, რომ მეხილეობა მისი საქმიანობა და შემოსავლის წყაროა, ბაღსა და ბუნებაში ყოფნას მისთვის სხვა ემოციებიც მოაქვს."ყველა ტოტს, ფოთოლს, ნაყოფს ყურადღება უნდა, დავდივარ პლანტაციებში - ბუნებასთან ასეთი სიახლოვე ადამიანზე დადებითად მოქმედებს. შენ თვალწინ რომ იზრდება ნაყოფი, სასიამოვნოა... გაზაფხულის მოსვლა, ბუნების გაღვიძება კიდევ სხვა გრძნობებს აღძრავს, დიდ ენერგიას გვაძლევს, ვინც ამ საქმეში ვართ. ულამაზესია აყვავილებული ხეები, ტკბილი სურნელი რომ იგრძნობა, ფუტკარი რომ ტრიალებს და ბუნება იღვიძებს. ეს ძლიერი ემოციაა, სიცოცხლის დაწყების რაღაცნაირი შეგრძნება", - გვეუბნება ნიკა გეთიაშვილი.- როგორც ჩანს, ბავშვობიდან იყავით ამ პროცესის თანამონაწილე.- კი, მამაც ამ გზით მიდიოდა და მეხილეობაში სიახლეებს ეძებდა. იმ ჯიშების გაშენებას ცდილობდა, რაც მასობრივად არ იყო გავრცელებული. მე და ჩემმა ძმამ მამის საქმე ჩავიბარეთ და შედეგებსაც მივაღწიეთ.- გამოდის, გამართული ბაღი ჩაიბარეთ.- კი, მაგრამ მამას არ ჰქონდა ის შესაძლებლობები, რაც ჩვენ გვაქვს - ინტერნეტით სარგებლობა, საზღვარგარეთიდან ნერგების შემოტანა, ევროპულ სანერგეებთან კონტაქტები. ამერიკიდან და ევროპიდან იშვიათი ჯიშები შემოგვაქვს, ისეთი, რომლებიც ევროპაშიც იშვიათია. ამის სურვილი მამაჩემს კი ჰქონდა, მაგრამ შესაძლებლობა - ნაკლებად.ბაღები ახალი ჯიშებით 80-90%-ით გავაახლეთ და ერთი მაგდენიც დავამატეთ. ვერ ვიტყვი, რომ შერჩეული ყველა ჯიში 100%-ით ამართლებს, ან განსაკუთრებით მომგებიანია, თუმცა სადღაც 80% მაინც არის იმ ფარგლებში, რა გათვლაც გვქონდა. ბაღების გაშენებას კვლავაც ვაგრძელებთ, ყოველ წელს ვამატებთ რამეს. მერე, დრო უნდა, რომ ყველაფერი წარმოებაში შევიდეს. თითო ნერგს 3-4 წელი სჭირდება, სრულყოფილად მსხმოიარე რომ გახდეს. ჩვენი ბაღის 30-40% დაახლოებით ამ სტადიაზეა.- რა კულტურები გაქვთ?- გვაქვს გარგარის 30-მდე ჯიში, ატმის 50 ჯიშამდე, ქლიავის საკმაო მრავალფეროვნება. ზოგი პლანტაციებად გვაქვს გაშენებული, ზოგი სადედე ხეებია, რომლებსაც ვაკვირდებით და შემდეგ დაკვირვების შესაბამისად ვიქცევით.- ესე იგი, საექსპერიმენტო მიმართულებებიც გაქვთ.- კი. მამაც სულ ეძებდა უცხო ჯიშებს, მაგრამ ეს პროცესი ახლა იმდენად სწრაფად ვითარდება ევროპაშიც, რომ ძალიან აქტიურად ვართ ჩართული. ვეცნობით სხვადასხვა ინტერნეტგვერდს, რომლებიც ახალი ჯიშების სელექციაზე წერენ. იქ ვეძებთ და ვიღებთ იმ ჯიშებს, რომლებიც მიგვაჩნია, რომ მომგებიანი იქნება.კახეთის მიწა ძალიან ნაყოფიერია. ვერ ვიტყვით, რომ მთლად საადრეო კლიმატი გვაქვს, მაგრამ მსოფლიოში არის ქვეყნები, სადაც ცხელი კლიმატის გამო ხილი ადრე შემოდის და ადრეული ჯიშებიც აქედან გამომდინარეა. მოკლედ, მათგან შესაძლებელია გარკვეული ჯიშების შერჩევა. კახეთის მიწაზე ხილის 95% ამართლებს.- საგაზაფხულო ყინვები ხელს არ გიშლით?- კი, ადრეულ მიმართულებებს აზიანებს ხოლმე, თუმცა სხვადასხვა მეთოდით ვცდილობთ ყინვისგან მოსალოდნელი ზარალის შემცირებას. ამისთვის ასე ვიქცევით - ადრეულ ხილს გვიან ვსხლავთ, რომ დავაკვირდეთ. საზოგადოდ, ხის გაყვავილება ეტაპობრივია. როდესაც გაუსხლავია, შეიძლება ის ტოტები გაყვავილდეს, რომლებიც მერე მაინც შესაჭრელი იქნება. ასე ხილის რაღაც რაოდენობას მაინც ვინარჩუნებთ. ისეც ხდება, რომ ყინვამ 100%-ით გაგინადგუროს, მაგრამ ეს იშვიათია - 20-30 წელიწადში ერთხელ. ამ მეთოდით მოსავალი მაინც გადაგვირჩენია.- ხარისხიანი ხილი გაქვთ, განსაკუთრებით კი ბრტყელი ატამი...- გარგარისა და ატმის გარდა, გვაქვს ბალი, ქლიავი და როგორც აღნიშნეთ, ბრტყელი ატამი. ატამი საერთოდ ჩინური კულტურაა და ბრტყელიც ჩინეთიდანაა შემოსული. ბოლო დროს ხილის, მათ შორის ატმის განსხვავებული ჯიშები, სულ უფრო პოპულარული ხდება. ვაშლატამაც და ატმის სხვა სახეობებიც სელექციით არის გამოყვანილი. სასელექციო ხაზი კომუნისტების დროს კახეთშიც გვქონდა და ქართლშიც. დღეს ევროპაში და სხვაგანაც სელექციაზე აქტიურად მუშაობენ. მართალია, ყველა ისეთი არ გამოდის, როგორის სურვილიც აქვთ, მაგრამ 50-დან ხუთიც რომ გამოვიდეს, წარმოებაში უშვებენ. შემდეგ კი როგორც დაპატენტებულ ჯიშს ყიდიან. მერე ჩვენც ვნახულობთ და თუ მივიჩნევთ, რომ კარგი იქნება, ვყიდულობთ და ვაშენებთ.- ბრტყელ ატამს ჩვენში ლეღვატამასა და ხინკალატამასაც ეძახიან...- ეს ქართველების მოგონილი სახელებია, სინამდვილეში დონატი ჰქვია. ესპანელები პარაგვაოს ეძახიან და ასე - სხვადასხვა ქვეყანაში სხვადასხვა სახელი აქვს. ბრტყელი ატამი პირველად ჩვენ შემოვიტანეთ. მაშინ ხალხს ეგონა, რომ ეს ატამი დაავადებული იყო და არ ყიდულობდნენ. კარგა ხანს აკვირდებოდნენ, რა იყო. მერე მისმა გემოვანმა თვისებებმა თავისი გაიტანა და ისეთი პოპულარული გახდა, მოთხოვნა მიწოდებას აჭარბებდა. შესაბამისად, ჩვენც დავიწყეთ მისი სხვადასხვა ჯიშის გაშენება და ბევრმა სხვამაც. ექსპორტიორებიც ითხოვენ, მაგრამ ჯერ არ არის ისეთი რაოდენობა, რომ ექსპორტზე გავიდეს.- როდის იწყება მისი მოვლა?- ფოთლები რომ გასცვივდება, უკვე მზად არის ზედმეტი ტოტების მოსაკვეთად. ეს არის დანორმირება - გასხვლა, რათა მომავალ წელსაც მოგვცეს ნაყოფი და მოსავალი. დანორმირება მხოლოდ შემოდგომაზე არ ხდება. თუ შემოდგომაზე გავსხლავთ და იმაზე მეტი კვირტი შერჩება, ვიდრე ხეს შეუძლია ხარისხიანი პროდუქცია აწარმოოს, მერე საგაზაფხულო გასხვლაც სჭირდება. ამიტომ ზედმეტი ტოტების მოსაცილებელი გასხვლა ყვავილობის შემდეგ, საგაზაფხულოდაც გაგვიკეთებია. თუ კარგად დაყვავილდა, ყველა კვირტმა მოისხა, ნაყოფიც გაგვიცლია. ესეც დანორმირების პროცესია - თუ ნაყოფი პატარაა, დიდი ვერ გაიზრდება და მოთხოვნას ვერ დააკმაყოფილებს.მოკლედ, ბრტყელ ატამს ისეთივე მოვლა უნდა, როგორიც ჩვეულებრივ ატამს. ყოველი ჯიშის ატმის მოსავლის აღება ათი დღიდან ორ კვირამდე გრძელდება. შემდეგ სხვა ჯიში შემოდის - ზოგი ივნისში იკრიფება, ზოგი ივლისში ან აგვისტოში. მთავარია, ხილი სხვადასხვა დროს გვქონდეს.- რა რაოდენობით ხილს ყიდით?- სეზონზეა დამოკიდებული - 250-300 ტონის ფარგლებში. ჩვენ ხილით საბითუმო ბაზრებს ვამარაგებთ, კერძოდ, დეზერტირებისა და ნავთლუღის ბაზრებს. ვკრეფთ, ვახარისხებთ და ვასაწყობებთ. შემდეგ ჩვენი სადისტრიბუციო მანქანებით ჩვენს თანამშრომლებს მიაქვთ. ორივე ადგილას გვყავს მუდმივი კლიენტები. ჩვენი კლიენტები არიან აგრომაღაზიებიც, თავის მხრივ, ისინი თბილისსა და ბათუმს ამარაგებენ.- რა ფართობზეა ბაღები?- 30 ჰექტარზე ცოტა მეტი გვაქვს. ვცდილობთ არ გავაშენოთ ერთი და იმავე ჯიშის დიდი პლანტაციები, რადგან ჯიშების მრავალფეროვნება გვაქვს. ჩვენი მიზანია ვაწარმოოთ ცოტა და მრავალფეროვნება გვქონდეს. საერთოდ, მინდა საქართველოში მრავალფეროვანი ხილი შემოვიდეს და ისეთი დაბალმარჟიანი მიმართულება ჩაანაცვლოს, როგორიც მეხილეობაა. ფერმერის შრომა და ასანაზღაურებელი ფასი ისე უნდა იყოს შეხამებული, რომ ფერმერს მოტივაცია ჰქონდეს, ახალი პლანტაციები გააშენოს და ქართული ბაზარი მოამარაგოს ქართული პროდუქციით. ამიტომაც მინდა ჩვენთან თანამედროვე ჯიშები შემოვიდეს და მიწები, რომლებიც ახლა უსარგებლოა, დაიტვირთოს, სამყოფი ხილი გაჩნდეს და ექსპორტზეც გავიდეს. იმდენი ადგილია, დამიჯერეთ, დიდ ქვეყნებსაც მოვამარაგებთ.- გლეხები ხშირად თანამედროვე ტექნოლოგიებს, სიახლეებს გაურბიან ხოლმე...- ეს მათი ბრალი არ არის, ნაკლები ინფორმაცია აქვთ და სადემონსტრაციო ნაკვეთებთანაც არა აქვთ შეხება. ძნელია რამის გაშენება, თუ თავად ნანახი არა გაქვს. ეგეც არ იყოს, გადაწყვეტილების მიღება ასაკიან ხალხს უჭირს, ჩვენთან კი ფერმერები უმეტესად ასაკიანები არიან. ახალი ბაღის გაშენება 5-7-წლიანი პროცესია. როდესაც ადამიანი ასაკშია, მისთვის ძნელია ასეთ გამოწვევასთან შეჭიდება. მე რისკიანი ვარ და კიდეც რომ ვიზარალო, რისკზე მაინც მივდივარ, ექსპერიმენტებს არ ვერიდები. მოკლედ, მუდმივად ვცდილობთ და ვეძებთ ახალ-ახალ ექსკლუზიურ ვარიანტებს. დასახული მიზნიდან გადახვევას არ ვაპირებთ.bpn.ge

„გურიაში თხილი ინტენსიურად ხმება“, - ამის შესახებ „ბიზნესპრესნიუსს“ ოზურგეთის მუნიციპალიტეტის სოფელ ბაილეთში მცხოვრები ფერმერები უყვებიან.მათი განცხადებით, მცენარე ბოლო წლებშია აქტიური ხმობის ფაზაშია, მაგრამ წელს პროცესები დაჩქარდა. ფერმერების თქმით, აგრონომების ნაწილი აღნიშნულს მცენარის ფესვის ლპობით ხსნის.„გურიაში თხილი ინტენსიურად ხმება"„გურიაში თხილი ინტენსიურად ხმება, ხმობის პროცესი დაახლოებით ორი-სამი წელია დაიწყო, თუმცა წელს გაცილებით მეტია, ვიდრე წინა წლებში. ხმობის პროცესი მიმდინარეობს ახალგაზრდა ბაღებშიც; თავიდან იწყება ფოთლების სიყვითლით და მალევე ვითარდება ხმობის პროცესი. შეიძლება დღეს თხილი ჯანსაღად გამოიყურებოდეს, მაგრამ ორ-სამ დღეში სრულად გაყვითლდეს და მალევე გახმეს. როგორც აგრონომმა გვითხრა, მცენარეს აქვს ფესვის სიდამპლე“, - აცხადებენ ფერმერები.როგორც ადგილობრივები ჰყვებიან, ხმობის პროცესის შესაჩერებლად ამ ეტაპისთვის ქვეყანაში შესაბამისი სამკურნალო პრეპარატები არ არსებობს.„როგორც მოვიძიეთ აქამდე არ არსებობდა პრეპარატი. წელს როგორც გვითხრეს, შემოიტანეს პრეპარატი, მაგრამ ჯერ ტესტირების ეტაპზეა. ამის შემდეგ გვეცოდინება, გვექნება პრეპარატი თუ კვლავ სხვა რამის ლოდინის პროცესში უნდა ვიყოთ. ასეთ დღეში ვართ გურულები, ეს ხდება გარშემო ყველა ბაღში“, - უყვებიან ადგილობრივები „ბიზნესპრესნიუსს“.როგორც „ბიზნესპრესნიუსთან“ „ნათს ინკორპორეითედის“ აღმასრულებელი დირექტორი, თორნიკე ლათათია ამბობს, ნაკლებად სავარაუდოა, რომ თხილში ეპიდემიური დაავადება იყოს გავრცელებული, იქიდან გამომდინარე, რომ შესაბამისი სამსახურები პროცესებს აკვირდებიან.კითხვაზე, შესაძლოა თუ არა რომ, საქმე გვქონდეს აგრონომთა კვალიფიკაციის პრობლემასთან, რესპონდენტი გვპასუხობს შემდეგს:„ვფიქრობ, ეპიდემიური დაავადებები არ გვაქვს თხილში. შესაბამისი უწყებები ამას აკონტროლებენ რაღაც დოზით. ვფიქრობ, ჩვენი გამოწვევა უფრო მეტად არის ის, რომ ფერმერები მიბმულები არიან აგრომაღაზიებზე, რომლებიც ძირითადად ორიენტირებულები არიან თავისი პროდუქტის გაყიდვაზე. ხშირ შემთხვევაში ფერმერებს აძლევენ არა მათზე სასარგებლო რჩევებს, არამედ მოქმედებენ თავისი პროდუქციის გაყიდვის მოტივებით. ჩვენს მეურნეობას არ გვაქვს მსგავსი პრობლემები, რადგან გვყავს ჩვენი აგრონომთა ჯგუფი, რომელიც კვალიფიციურია და საჭიროებიდან გამომდინარე იღებს გადაწყვეტილებებს კონკრეტული პრეპარატების გამოყენებასთან დაკავშირებით“, - განაცხადა „ბიზნესპრესნიუსთან“ თორნიკე ლათათიამ.ამის გარდა, თხილის მწარმოებელი ფერმერები სხვა გამოწვევების წინაშეც დგანან: დაწყებული მუშახელით, რომელიც ბოლო წლებში დეფიციტური გახდა და გაძვირდა კიდეც, დამთავრებული სამუშაო პროცესში ტექნოლოგიების ჩართულობის ნაკლებობით.თორნიკე ლათათიამ აღნიშნა, რომ საქართველოში ძირითადად თხილის საოჯახო მეურნეობებია. მისი თქმით, ქვეყანაში დაახლოებით 41 ათასი ჰექტარი თხილის მეურნეობაა, საიდანაც 70% საოჯახო მცირე მეურნეობებზე მოდის.ლათათია ამბობს, რომ თხილის მწარმოებელი მცირე მეურნეობებისთვის მთავარ პრობლემას წარმოადგენს ტექნოლოგიებზე ხელმისაწვდომობის ნაკლებობა, რაც მათ რეალურად ხარჯების ოპტიმიზაციის კუთხით დაეხმარებოდა.„პატარა მეურნეობისთვის მთავარი გამოწვევა დღეს არის მექანიზაციაზე ხელმისაწვდომობა, ამ დროს ტექნოლოგიები მნიშვნელოვანია საოპერაციო ხარჯების შესამცირებლად. მექანიზაციის გარეშე სამუშაო პროცესიც ვერ ტარდება ეფექტურად და ბევრად ძვირი ჯდება, ვიდრე მექანიზაციის ჩართვის დროს. გარდა მექანიზაციისა, მნიშვნელოვანი გამოწვევაა მოსავლის აღება, ბოლო წლებში ყველაზე მტკივნეული გამოწვევაც კი არის ეს, რადგან წლების განმავლობაში ფერმერები მუშახელს ქირაობდნენ და მათი მეშვეობით იღებდნენ მოსავალს. დღეს მუშახელი გაძვირდა და გაძვირების პირობებშიც ფიზიკურად არ არის ბაზარზე, მათი ნაწილი გასულია ქვეყნიდან ან ამ ინდუსტრიაში არ მუშაობს. აქედან გამომდინარე, ბაზარზე არის მუშახელის დეფიციტი, რაც გამოწვევას წარმოადგენს მოსავლის აღების დროს“, - აღნიშნავს თორნიკე ლათათია.

„ერთ ჰექტარზე პლანტაციის გაშენება 70-დან 90 ათას ლარამდე ჯდება - დამოკიდებულია გარემოზე, კლიმატსა და ნიადაგში წინამორბედი კულტურის თვისებებზე“, - ამბობს, ლურჯი მოცვის შესახებ, „ბიზნესპრესნიუსთან“ საქართველოს აგრარული გაერთიანების დამფუძნებელი, ვალერი გორგიშელი.ფერმერის თქმით, ლურჯი მოცვის ბიზნესში ჩართვის პირველი ეტაპი სათანადო ნიადაგის შერჩევაა, რაც უმნიშვნელოვანესი ფაქტორია, შემდეგ კი მცენარის ნიშან-თვისებების ცოდნა და სწორი მუშაობაა საჭირო.„ერთ ჰექტარზე პლანტაციის გაშენება 70-დან 90 ათას ლარამდე ჯდება - დამოკიდებულია გარემოზე, კლიმატსა და ნიადაგში წინამორბედი კულტურის თვისებებზე. ცალკე ხაზს გავუსვამ, რომ ისეთ მიწებს, სადაც მოცვის მოსაყვანად ბუნებრივად კარგი პირობებია, საკმაოდ დიდი ფასი დაედო, რაც პირველადი საინვესტიციო თანხის რაოდენობას მნიშვნელოვნად ზრდის.სრული მსხმოიარობის პირობებში, ჯიშებიდან გამომდინარე, ჰექტარზე 6-7 ტონიდან 10 ტონამდე მოსავლის მიღება შეგვიძლია. რაც შეეხება ფასს, მაგალითად, 2024 წელს ჩასაბარებელი ფასი 8.5 აშშ დოლარიდან დაიწყო, სეზონის ბოლოს კი 5.5 აშშ დოლარი იყო, საშუალოდ რომ ვთქვა, უფრო მეტად, 6.5-7 აშშ დოლარის ფარგლებში მერყეობდა. შესაბამისად, ამ ფასების გათვალისწინებით, ჰექტარიდან სრული წლიური შემოსავალი 50-დან 60 ათას აშშ დოლარამდე გამოდის. მაცდური ციფრები და მაცდური მოცემულობაა, თუმცა ყველას კარგად უნდა ესმოდეს, რომ ამ შედეგზე გასვლა მხოლოდ სათანადო ცოდნისა და მუშაობის წყალობით არის შესაძლებელი.რენტაბელურობის მხრივ, საქართველოს პირობებში „გალაქსის“, „კოლიბრს“, „ლეგასისა“ და „სვითჰართის“ ჯიშებს გამოვარჩევდი. თუმცა, „ლეგასის“ ბევრი უკმაყოფილო ფერმერიც ჰყავს, რადგან მას კლიმატთან შესაბამისობა ახასიათებს და არის ადგილები, სადაც დიდ მსხმოიარობაზე ვერ გადის. ასევე, პრობლემა იყო ისიც, რომ პოლონეთიდან ამ ჯიშის ძალიან დაბალი ხარისხის უამრავი ნერგი შემოვიდა და რეპუტაცია ამანაც გაუფუჭაასე რომ, ძალიან პერსპექტიული, ბიზნესისთვის მიმზიდველი და შემოსავლიანი კულტურაა, თუმცა სპეციფიკური და ყურადღების მოყვარული მცენარეა. შესაბამისად, თუკი კარგად არ იცნობ და მოვლის პროცესშიც რაღაცას არასათანადოდ გააკეთებ, შედეგიც შესაფერისი გექნება“, - ამბობს საქართველოს აგრარული გაერთიანების დამფუძნებელი.

სოფლის მეურნეობის სამინისტროს ინფორმაციით, 2025 წლის თხილის წარმოების ხელშეწყობის პროგრამის ფარგლებში, 45,380 მეთხილე ფერმერს საერთო ჯამში 15.8 მილიონი ლარის ღირებულების აგროქულები დაერიცხა.აღნიშნული რესურსი ფერმერებს 31,673 ჰექტარზე თხილის ბაღებში მავნებლებისა და დაავადებების წინააღმდეგ ღონისძიებების გასატარებლად მიეწოდება.უწყება წერს, რომ აგროქულების დარიცხვის პროცესი ამჟამადაც მიმდინარეობს და ეტაპობრივად გაგრძელდება ყველა იმ ფერმერისთვის, ვინც პროგრამის პირობებს აკმაყოფილებს და თხილის კადასტრში რეგისტრირებული ბაღები აქვს.სამინისტროს მონაცემებით, ამ დროისთვის ფერმერებმა სპეციალიზებულ აგრომაღაზიებში უკვე გაანაღდეს 6.2 მილიონ ლარზე მეტი თანხა.სოფლის განვითარების სააგენტო ფერმერებსა და დაინტერესებულ პირებს ახსენებს, რომ აგროქულების დარიცხვის სტატუსის გადამოწმება შესაძლებელია „ლიბერთი ბანკის“ ვებგვერდზე: https://myliberty.ge/?id=agro.დარიცხული ქულების გამოყენების საბოლოო ვადაა 2025 წლის 31 აგვისტო.

ფერმერი, გია ჩახვაშვილი BM.GE-სთან საუბარში აცხადებს, რომ იმპორტირებული საზამთროს გაზრდილმა მოცულობამ ადგილობრივ ბაზარზე მის მეურნეობას სერიოზული ფინანსური ზიანი მიაყენა.მისი თქმით, ფერმერს საზამთრო კახეთში, 20ჰა-ზე აქვს გაშენებული. შარშან ფერმერს 500-600 ტონა საზამთრო გასაყიდი დარჩა, რაც პირდაპირ უკავშირდება იმპორტირებული პროდუქციის დომინირებას ქართულ სავაჭრო ქსელებში.„მარკეტებში, დახლებზე იმპორტირებული საზამთრო უდევთ. არადა, უმაღლეს დონეზე ვაკეთებთ ყველაფერს, ბიო პროდუქტებით. თანხა, რაც მქონდა დახარჯული, ამოვიღე, პლუს მუშების ხელფასები გადავიხადე, ხარჯები გავისტუმრე. თუმცა მოგება ვერ მივიღე,“ - განმარტავს ჩახვაშვილი.ფერმერი აცხადებს, რომ კარგი იქნება სუბსიდირების პროგრამების გავრცელება საზამთროზეც, როგორც ეს სხვა ხეხილოვან კულტურებზე ხდება. მისი მოსაზრებით, სახელმწიფო მხარდაჭერა მნიშვნელოვნად გაზრდის ადგილობრივი ბიოპროდუქციის კონკურენტუნარიანობას და გააძლიერებს რეგიონში აგროეკონომიკურ მდგრადობას.ინფორმაციისთვის, წელს საზამთროს იმპორტი გაზრდილია. კერძოდ, იანვარ-აპრილის მონაცემებით, ქვეყანაში უკვე იმპორტირებულია 1040 ტონა საზამთრო, რაშიც 324 420 აშშ დოლარი გადავიხადეთ. 2024 წლის ანალოგიური პერიოდში კი, საქართველოში 271 160 აშშ დოლარის 805 ტონა საზამთრო შემოვიდა. თითქმის მთელი იმპორტი ამ პერიოდში ირანზე მოდის. მცირე ნაწილი კი ნიდერლანდებსა და თურქეთზე.რაც შეეხება გასული წლის ჯამურ მონაცემებს, 2024 წელს საქართველომ $2,4 მლნ-ის ღირებულების 7,737 ტონა საზამთრო შეიძინა, მაშინ როდესაც 2023 წელს, ქვეყანას 11,845 ტონა საზამთრო ჰქონდა შეძენილი, რომელშიც $3,5 მლნ გადაიხადა. აღნიშნული მონაცემებით დგინდება, რომ გასულ წელს საზამთროს იმპორტი საქართველოს 34.6%-ით შეუმცირდა.საქართველომ 2024 წელს საზამთრო 5 ბაზარზე შეიძინა, საიდანაც მთავარი საიმპორტო ბაზარი თურქეთი იყო. ქვეყანამ ამ ბაზარზე $1,4-ის ღირებულების 4,609 ტონა საზამთრო შეიძინა და ის, მთლიანი საზამთროს იმპორტში 59.5%-ს შეადგენს.2024 წლის საზამთროს იმპორტიორი ბაზრები: თურქეთი - $1,4 მლნ, 4,609 ტონა; ირანი - $583 ათასი, 1,876 ტონა; აზერბაიჯანი - $260 ათასი, 866 ტონა; უზბეკეთი - $109 ათასი, 366 ტონა; ნიდერლანდები - $30 ათასი, 18 ტონა.

„საქართველოში შაფრანზე არანაირი მოთხოვნა არ არის“, - ამის შესახებ „ბიზნესპრესნიუსს“ შაფრანის მწარმოებელმა, ფერმერმა რუსუდან ხარაბაძემ განუცხადა.ხარაბაძე ორგანულ შაფრანის საგარეჯოს პლანტაციაში 2018 წლიდან აწარმოებს. მას კულტურა დაახლოებით ნახევარ ჰექტარზე აქვს გაშენებული და მიმდინარე წელს მიზნად ისახავს შაფრანის გადარგვასა და გაფართოებას.როგორც ფერმერი ჩვენთან საუბარში აღნიშნავს, წელს დაახლოებით 1.2 კგ. შაფრანის მოსავალს ელოდება, თუმცა პრობლემურია გაყიდვების საკითხი, რადგან, მისი თქმით, ადგილობრივ ბაზარზე მოთხოვნა არ არსებობს.„წელს ველოდები 1.2 კგ მოსავალს. ადგილობრივ ბაზარზე არანაირი მოთხოვნა არ არის შაფრანზე. შვეიცარიიდან მყავს დაინტერესებული პირი, რომელთანაც უნდა გავაგზავნო სატესტო მასალა და ვნახოთ შემდეგ რა იქნება. რამდენჯერმე ვცადე, რომ მიმეტანა საკითხი სამთავრობო უწყებებთან, მაგრამ უშედეგოდ. სოფლის მეურნეობის სამინისტროდან დარეკეს, თუმცა შემდეგ აღარ დაინტერესდნენ. არ აქვთ ინტერესი, რომ კიდევ ერთი კულტურა იწარმოოს საქართველოში. ამ დროს საქართველოში შაფრანი მოდის ძალიან მაღალი ხარისხის და შეუძლია საკმაოდ კარგი ეკონომიკური შემოსავალი მოგვიტანოს. სამწუხაროდ, საქართველოში ვიცნობთ მარტო კიტრსა და პომიდორს“, - აღნიშნავს ხარაბაძე.ამ ნაწილში საუბრისას ფერმერმა ყურადღება გაამახვილა იმაზე, რომ კახეთის რეგიონი ზაფრანას წარმოებისთვის შესაფერისი ადგილია და სახელმწიფოს ხელშეწყობით, შესაძლებელია ადგილზე ამ კულტურის განვითარება და შემოსავლების აკუმულირება.რაც შეეხება ფასებს, მისი თქმით, 1 გრამი შაფრანის ფასი 8 დოლარიდან იწყება და 15 დოლარსაც კი აღწევს.

სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული საძოვრების ხელმისაწვდომობის სახელმწიფო პროგრამის ფარგლებში, 21 მაისიდან ხელმისაწვდომია 8611.56 ჰექტარი საძოვრის იჯარით აღება. განცხადებების მიღება 27 ივნისის ჩათვლით გაგრძელდება.გამოქვეყნებულია 138 ერთეული (8611.56 ჰა) იჯარით გასაცემი საძოვრის მონაცემები: სამცხე-ჯავახეთის - 18 (1,478.93 ჰა), კახეთის - 48 (3,930.22 ჰა), ქვემო ქართლის - 28 (2,069.48 ჰა), შიდა ქართლის - 13 (379.02 ჰა), მცხეთა-მთიანეთის - 6 (97.03 ჰა), იმერეთის - 18 (622.67 ჰა), სამეგრელო-ზემო სვანეთის - 5 (25.21 ჰა), რაჭა-ლეჩხუმის და ქვემო სვანეთის - 2 (9.01 ჰა).სახელმწიფო პროგრამის ცამეტი ეტაპის ფარგლებში, სულ გამოქვეყნდა 527 საძოვრის კატეგორიის მიწის ნაკვეთის მონაცემები, საერთო ფართობით 50, 375.49 ჰა. დღეის მდგომარეობით, იჯარით გაცემულია 222 მიწის ნაკვეთი, საერთო ფართობით 20, 760.85 ჰა. 55 მიწის ნაკვეთი (7,370.70 ჰა) გაიცა აუქციონის გზით, ხოლო 167 ერთეული (13, 390.15 ჰა) - პირდაპირი გადაცემის გზით.მე-14 ეტაპზე იჯარით გასაცემი საძოვრების შესახებ დეტალური ინფორმაცია განთავსებულია სსიპ მიწის მდგრადი მართვისა და მიწათსარგებლობის მონიტორინგის ეროვნული სააგენტოს და საქართველოს გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს ვებგვერდებზე (www.land.gov.ge;  www.mepa.gov.ge).„სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული საძოვრების ხელმისაწვდომობის“ სახელმწიფო პროგრამა 2021 წლიდან ხორციელდება. იგი მსხვილფეხა და წვრილფეხა რქოსანი პირუტყვის მფლობელ ფერმერებს საშუალებას აძლევს, სასურველი საძოვარი აუქციონის გზით მიიღონ და სამწლიანი იჯარის ხელშეკრულების ფარგლებში განკარგონ. პროგრამა, საძოვრებზე ლეგიტიმური კერძო პასუხისმგებლობის გაჩენით, ხელს უწყობს მათ რაციონალურ გამოყენებას, დეგრადაციისგან დაცვასა და მეცხოველეობის დარგის განვითარებას.მე-14 ეტაპზე იჯარით გასაცემი საძოვრების შესახებ დეტალური ინფორმაცია იხილეთ ბმულზე: https://land.gov.ge/Ge/Projects/Ongoing/1013

ლანჩხუთის მუნიციპალიტეტის სოფელ ნიგოითში მდებარე „საზოგადოების მხარდაჭერილი აგრომეურნეობა“ „ფერმა ოდაში“ მესამე წელია ადგილობრივ ბაზარზე ოპერირებს. ფერმის დამფუძნებლები, სალი კალანდაძე და ირაკლი გიკაშვილი ადგილზე სეზონურ ორგანულ ბოსტნეულს აწარმოებენ.ამ ეტაპზე ფერმაში დაახლოებით 40 სახეობის ორგანული ბოსტნეული იწარმოება. დამფუძნებლები სამომავლოდ გაფართოებას და ხილის დამატებასაც აპირებენ. უფრო დეტალურად, როგორია ფერმის სამომავლო გეგმები, მოთხოვნა და წარმოება, „ბიზნესპრესნიუსი“ „ფერმა ოდაშის“ დამფუძნებლებს ესაუბრა:პირველ რიგში, რომ მოგვიყვეთ ფერმის შესახებ, რამდენი ხანია ბაზარზე ოპერირებთ და რა მომსახურებას სთავაზობთ მომხმარებლებს?- „ფერმა ოდაში“ უკვე მესამე წელია რაც არსებობს და ჩვენც ძირითად მიმართულებას წარმოადგენს სეზონური და ორგანული ბოსტნეულის წარმოება. მარტივად და ზოგადსაკაცობრიო ენაზე რომ ვთქვათ, ვაწარმოებთ ბოსტნეულს და მწვანილს ისე, რომ არ ვიყენებთ სინთეზურ შხამ-ქიმიკატებს. ჩვენი ბიზნეს მოდელი ოდნავ განსხვავებულია, სტანდარტული ბოსტნეულის მწარმოებლებისგან, რადგან ჩვენ საქართველოში პირველად შევქმენით ე.წ. „საზოგადოების მხარდაჭერილი აგრომეურნეობა“. ეს მოდელი აქტიურად გამოიყენება მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყანაში და ქმნის პირდაპირ კავშირს ფერმერსა და მომხმარებელს შორის.ამ მოდელის დახმარებით მომხმარებელი გარანტირებულად იღებს ოჯახისთვის ორგანულ ბოსტნეულს 22 კვირის განმავლობაში, ხოლო ფერმა უზრუნველყოფილია ამ ბოსტნეულის მოყვანისთვის საჭირო ფინანსური და ტექნიკური რესურსით. ეს მოდელი ნაწილობრივად სოციალური პროექტიც არის, რადგან ჩვენი საზოგადოების წევრებთან ერთად ვვითარდებით და გვაქვს ერთმანეთთან იმაზე მეტი ურთიერთობა, ვიდრე მომხმარებელსა და მიმწოდებელს შორისაა. ჩვენი მიზანი არის არა მხოლოდ გამოვკვებოთ ჩვენი საზოგადოების წევრები, არამედ ერთად შევქმნათ მდგრადი და გრძელვადიანი მეურნეობა, რომელიც მრავალი წლის განმავლობაში შეძლებს ხარისხიანი პროდუქტის შექმნას. მომხმარებელს პროდუქციის შეძენა შეუძლია წინასწარ, სეზონის დასაწყისში, ან „ფერმა ოდაშის“ და რესტორან „ეზო“-ს საერთოდ პროექტ საკვირაო ფერმერულ ბაზარზე, რომელიც იმართება ყოველ კვირას თბილისში, რესტორან „ეზო’-ში.რამდენად არის მოთხოვნა ბიო წარმოების პროდუქციაზე?- ბოლოდროინდელი ამბების შემდეგ, განსაკუთრებით გაიზარდა მომართვიანობა ჩვენი ფერმის პროდუქტის მიმართ, თუმცა, სამწუხაროდ, ჩვენ საკმაოდ პატარა ფერმა ვართ და გვიჭირს ყველა პოტენციური მომხმარებლის დაკმაყოფილება. ზოგადად, მოთხოვნა ბიო და ორგანულ პროდუქციაზე მზარდია და იმედს ვიტოვებთ, რომ მეტი ჩვენი მსგავსი ფერმა გაჩნდება საქართველოში და ერთად შევძლებთ მოსახლეობისთვის ხარისხიანი პროდუქციის წარმოებას.ჯამში რამდენი სახეობის პროდუქციას აწარმოებთ და თუ არის რომელიმე პროდუქტი, რომელზეც მოთხოვნა განსაკუთრებით მაღალია?- ჯამში 40-ზე მეტი სახეობის ბოსტნეულს ვაწარმოებთ. ჩვენს მიერ წარმოებული ბოსტნეული შესაძლოა, არ იყოს ვიზუალურად ყველაზე ლამაზი და დახვეწილი ფორმებით, მაგრამ გემოვნური თვისებები და სიჯანსაღე ჩვენთვის და ჩვენი მომხმარებლებისთვის უფრო მნიშვნელოვანია. ძალიან მნიშვნელოვანია ისიც, რომ ამ პროექტის დახმარებით ჩვენ ვცდილობთ შევამციროთ ბოსტნეულის ნარჩენები, რადგან სტატისტიკის მიხედვით, გლობალურად წარმოებული ბოსტნეულის დაახლოებით 40% ნაგავსაყრელზე მიდის. ჩვენმა მომხმარებელმა კი უკვე იციან, როგორ გამოიყენონ მაგალითად სტაფილოს ფოჩები, ყაბაყის ყვავილები, ბროკოლის ღეროები და ასე შემდეგ.ამასთანავე, ჩვენთვის კარგად ნაცნობი სტანდარტული პროდუქტების გარდა, ვაწარმოებთ ისეთ არასტანდარტულ ბოსტნეულს, როგორიც არის ქეილი, მანგოლდი, კოლრაბი, არაუგულა, დაიკონი, ბაზილიკი, ჩინური კომბოსტო, თუმცა რაც არ უნდა გასაკვირად მოგვეჩვენოს, ჩვენთან ერთ-ერთი ყველაზე მოთხოვნადი პროდუქტი არის კარტოფილი და სტაფილო.როგორია თქვენი სამომავლო გეგმები, რა სიახლეებს გეგმავთ?- 2025 წელი გარდამტეხია ჩვენთვის - შარშან გავიმარჯვეთ საგრანტო კონკურსში “მწვანე გურია”, რომელიც CENN-ის დახმარებით ჩატარდა. ამ პროექტის ფარგლებში შევიძინეთ ბოსტნეულის და მწვანილის ზუსტი სათესი და შესაბამისი კულტივატორები, რომელთა დახმარებით შევძლებთ, რომ უკეთესი და მეტი პროდუქტი მოვიყვანოთ. აქვე კიდევ ერთხელ დიდი მადლობა გვინდა გადავუხადოთ როგორც პროექტის ორგანიზატორებს, ასევე, ევროკავშირს გამოყოფილი თანხებისთვის და ყველა იმ ადამიანს, რომელიც გვერდში დაგვიდგა.ჩვენი სამომავლო გეგმები მეტწილად საზოგადოებაზეა დამოკიდებული, რადგან ჩვენ ვაწარმოებთ ბოსტნეულს კონკრეტული ოჯახებისთვის და მათგან მიღებული უკუკავშირიდან გამომდინარე, ვახდენთ ჩვენი წარმოებს ცვლილებას და მოდიფიკაციას. ამასთანავე, მომხმარებელს ბოსტნეულის გარდა სხვა პროდუქტებიც აინტერესებს და განვითარების შემდეგი ეტაპი ზუსტად ეს იქნება - ეტაპობრივად მცირე ტიპის ტყე-ბაღების გაშენებას ვგეგმავთ, რაც მოგვცემს საშუალებას, რომ გარკვეული წლების პერიოდის შევძლებთ მომხმარებლებს მივაწოდოთ ხილი და კენკრა. გარდა ამისა, იმედს ვიტოვებთ, რომ წელს შევძლებთ გარკვეულის რაოდენობის ცივი სათბურების აშენებას, საიდანაც შევძლებთ სეზონის გაგრძელებას და ზამთარშიც მივაწვდით პროდუქტს ჩვენს მომხმარებლებს.

ანგუსი საქართველოში მასობრივად გავრცელებული პირუტყვი არ არის. ალბათ, თითებზეც შეიძლება იმ ფერმერების ჩამოთვლა, ვისაც ეს პირუტყვი საკუთარ ფერმაში ჰყავს. ანგუსს ჩრდილოამერიკულ ოქროსაც კი უწოდებენ, რადგანაც მისი ხორცი ძვირად ფასობს. ურქო, არამერძეული, შავი და ძლიერი ცხოველი საგანგებოდაა გამოყვანილი. მისგან უგემრიელეს ბეკონს ამზადებენ. ადიგენელ ფერმერ იმედა ბოლქვაძეს სოფელ ზანავში 25 სული ანგუსი, ეს გამორჩეული პირუტყვი ჰყავს, რომლებსაც ასევე განსაკუთრებულად უვლის. რატომ დაინტერესდა ადიგენელი ფერმერი ამ პირუტყვით, როგორ მოვლას საჭიროებს ანგუსი, ამას თავად გვიამბობს.იმედა ბოლქვაძე:ყველაფერი ასე დაიწყო: სოფლის მეურნეობაში კოოპერატივის სახით 2016 წლიდან ჩავერთე, მაგრამ ამას სერიოზული სახე მიეცა, როცა 2021 წელს საკუთარი ფერმა ავაშენე და პირუტყვი შევისყიდე. ჩვენს მეურნეობაში ვართ მე, ჩემი მშობლები და გვყავს დამხმარეებიც.- რატომ ანგუსი? რატომ დაინტერესდით ამ პირუტყვით და სად შეიძინეთ?- 2016 წელს სახელმწიფომ კოოპერატივებისთვის რძის წარმოება-გადამუშავების პროგრამა დაიწყო. საწარმოებს აფინანსებდნენ, კოოპერატივების განვითარების სააგენტო გვეხმარებოდა. დავიწყეთ რძის მიღება-წარმოება, მაგრამ გზადაგზა­ ბევრ პრობლემას წავაწყდით. პირველი ის, რომ ბაზარი უკონტროლო აღმოჩნდა. მერე საკითხებს ჩავუღრმავდით და მივხვდით, რომ განათლების დეფიციტიც იყო და ასეა დღესაც. ბევრი რამ არც ჩვენ ვიცოდით, მაგრამ ვსწავლობდით და ასე ვცდილობდით განვითარებას.საქონლის ადგილობრივი ჯიშები მყავდა და ჯიშის ჩანაცვლება ხელოვნური განაყოფიერებით დავიწყეთ. შედეგი რომ მივიღეთ, ინტერესი მომეცა (ხელოვნური განაყოფიერებით 7-8 თაობაა საჭირო, რომ "სუფთასისხლიანი" მიიღო). ამიტომ მეხორცული და მერძეული ჯიშით დავინტერესდით.- და მერე ანგუსი იყიდეთ?- 2021 წელს ერთი ფერმერისგან 11 სული ანგუსი შევიძინე - ერთი ბუღა მწარმოებელი და 10 მაკე დეკეული, ანუ მოსაგები... ის ადგილობრივ ჯიშთანაც შევაჯვარე, მაგრამ მათი წარმოებაც განვაგრძე. ორივე შემთხვევაში იდეალური შედეგი მივიღე. შემდეგ, რადგან რძის ამბავიც მაინტერესებდა და ამაზეც მქონდა გათვლა, ესტონეთიდან შვეიცარიული შვიცის ჯიშის პირუტყვი შემოვიყვანე, თან მათზე დაკვირვებას ვაწარმოებდი.- ახალქალაქის შვიცებიც ხომ არსებობს...- კი, ეგ თავის დროზე კავკასიური წაბლასა და შვიცის ჯიშის შეჯვარებითაა მიღებული. შეიძლება განსაკუთრებული სისხლის არ არის, მაგრამ კარგი პირუტყვია. მოკლედ, შემოყვანილ შვიცებს ახალქალაქის შვიცებთანაც ვაჯვარებ. ფერმა სულ 600 კვადრატია, რაც 160-170 სულ საქონელზეა გათვლილი... ასე რომ, მყავს ადგილობრივი ჯიშები, შვიცები და ანგუსები (ამჟამად სულ 25 სული).განაგრძეთ კითხვა

"წელს, 3 თვეში ცოცხალი ცხვრის ექსპორტი საქართველოში გაიზარდა", ამის შესახებ BM.GE-სთან ფერმერმა, ბექა გონაშვილმა განაცხადა.მისივე ინფორმაციით, თებერვლის დასაწყისში ფერმერმა საერთაშორისო ბაზარზე 9 100 სული ცოცხალი ცხვარი გაყიდა. თუმცა, რეალური მაჩვენებლების დანახვა ივლისის თვიდან იქნება შესაძლებელი, როდესაც აქტიური სეზონი იწყება.„თებერვლის დასაწყისში, საერთაშორისო ბაზარზე 9 100 სული ცოცხალი ცხვარი გავყიდე. თუმცა, შარშან არ გამიყიდია. რეალურად, ეს არის გადმოყოლილი ცხვარი, რომელიც გასულ წელს ვერ გაიყიდა და წელს გავყიდე. ახლაც გვყავს ფერმაში მორჩენილი ცხვარი, რომელიც ჯერ არ გამიყიდია. შეიძლება ეს ცხვარი შიდა ბაზარზე გავყიდო, ან ესეც ექსპორტზე გავიდეს. ამაში განსაკუთრებული არაფერია.ადგილობრივ ბაზარზე ცხვრის ფასი ძალიან მაღალია - ცოცხალი ცხვარი 12 ლარი ღირს, რაც იმითაა განპირობებული, რომ ახლა ჩაქაფულის პერიოდია. ხოლო თვე-ნახევრის წინ, როდესაც ცოცხალი ცხვარი ექსპორტზე გავუშვი, კილოგრამი ცხვრის ღირებულება $4.30-ს შეადგენდა“, - ამბობს ფერმერი.რაც შეეხება გასულ წელს, ბექა გონაშვილი ამბობს, რომ ადგილობრივ ბაზარზე, შარშან ზაფხულში ცხვრის ფასი 9 ლარი იყო და ახლაც, ცხვრის ფასის კორექცია კლებისკენ მოსალოდნელია. თუმცა, ფერმერი არ გამორიცხავს, რომ მისი პროგნოზი არ გამართლდეს და სიტუაცია დადებითად შეიცვალოს.ინფორმაციისთვის, 2025 წელს, სამ თვეში (იანვარი-მარტი) საქართველომ $3,2 მლნ-ის ღირებულების 811 ტონა ცხვარი გაყიდა, მაშინ როდესაც 2024 წელს, ანალოგიურ პერიოდში $991 ათასი 308 ტონა ცხვარი ჰქონდა გაყიდული. აღნიშნული მონაცემები ცხადყოფს, რომ საქართველოს ცხვრების ექსპორტი 163.3%-ით გაეზარდა, ხოლო შემოსავალი 231.8%-ით.

„ჩასაბარებელი ფასი 30-35 ლარია, მოთხოვნა დიდია“ - ამბობს „ბიზნესპრესნიუსთან“ სანერგის „ფისტას მეურნეობა“ დამფუძნებელი, ივანე ლელაშვილი.ლელაშვილი აღნიშნავს, რომ ფსტას ბიზნესი საქართველოში საწყის ეტაპზეა და ფეხს მხოლოდ ახლა იკიდებს.„ფსტის ბიზნესი ჩვენთან ფეხს მხოლოდ ახლა იკიდებს და საწყის ფაზაშია. ყველაფერს დრო სჭირდება, თუმცა ესპანეთის მაგალითზე შემიძლია ვთქვა, რომ 35 წელია რაც ეს საქმე დაიწყეს და უკვე საკმაოდ გამართული სტრუქტურის ჩამოყალიბება შეძლეს. ისინიც ჯერ კიდევ სწავლისა და შესწავლის პროცესში არიან, მაგრამ პარალელურად ბენეფიტებს უკვე იღებენ. საქართველოში 6-7 წელი გვჭირდება იმისთვის, რომ კონკრეტული შედეგი ვაჩვენოთ და ხალხი დარწმუნდეს, რომ ამ კულტურას პერსპექტივა ჩვენთანაც აქვს.ჩვენს ბაღებშიც ასეა - სატესტოდ 1 ჰექტარზე გავაშენეთ, გასულ წელს ნიშანი მოგვცა, წელს კი 300-400 კგ-მდე ველოდებით. კიდევ გვაქვს 8 ჰექტარზე გაშენებული შედარებით ახალი ბაღი. სრულ მსხმოიარობაში, აღნიშნულ 9 ჰექტარზე 40 ტონამდე მოსავლის მიღება შეგვიძლია“, - ამბობს ფერმერი „ბიზნესპრესნიუსთან“.ფერმერი, რომელმაც ამ კულტურის გარშემო გამოცდილება თურქეთის ერთ-ერთ ქარხანაში მიიღო, ფსტას მოყვანის სპეციფიკასა და მასთან დაკავშირებულ დეტალებს გვიხსნის.„ამ ეტაპზე, ჩასაბარებელი ფასი 30-35 ლარია, მოთხოვნაც დიდია, თუმცა ჯერჯერობით საქართველოში სათანადო რაოდენობით წარმოება არ ხდება, რომ თუნდაც ჩვენი ბაზარი დავაკმაყოფილოთ. ამის მიზეზი ისაა, რომ გრძელვადიანი საქმეა - დარგვა, მყნობა, მოვლა და სხვა აუცილებელი პროცესები 4-5 წელს მაინც მოითხოვს, ხოლო თუ არ დაამყნობ, კიდევ უფრო მეტი დრო დაგჭირდება. თავის მხრივ, მყნობის პერიოდიც რთული აქვს... გარდა ამისა, ძვირიანი და ხარჯიანი კულტურაა - საწყის წლებში, როცა ნაყოფი არ გაქვს ან ძალიან ცოტა რაოდენობით გაქვს, მოვლა მაინც საკმაო ხარჯებთანაა დაკავშირებული. ასე რომ, რამდენადაც ფასეულია მისი ნაყოფი, იმდენად რთული და ძვირი მოსაყვანიცაა. სამაგიეროდ, ჰექტარზე გაშენებულ 400 ძირზე, სრული მსხმოიარობის პირობებში, 4-6 ტონის მოსავლის მიღებაა შესაძლებელი“, - აღნიშნავს სანერგის „ფისტას მეურნეობა“ დამფუძნებელი.

„იაპონელები სიცოცხლის კენკრას ეძახიან... იდეალურია იმ ადამიანებისთვის, ვისაც სისხლთან დაკავშირებული პრობლემები აქვს“ - ამბობს „ბიზნესპრესნიუსთან“ საუბრისას საქართველოს აგრარული გაერთიანების დამფუძნებელი, ვალერი გორგიშელი.გორგიშელის თქმით, ცხრატყავა, რომელიც კენკრა Lonicera Caerulea-ს ჯიშიდან მოდის, საქართველოში 2012 წელს პირველად მან ჩამოიტანა და მას შემდეგ მცენარეზე მუდმივ დაკვირვებას აწარმოებენ.„Lonicera Caerulea-ს 3 სახეობის ენდემი საქართველოში აქამდეც არსებობდა, თუმცა ისინი არასაკვები მიმართულებებია და დეკორატიული დატვირთვით გამოიყენება, ნაყოფი ტოქსიკურია. უშუალოდ ცხრატყავა, რომელიც Lonicera Caerulea-ს ჯიშიდან მოდის, საკვები კულტურაა და ის ჩვენთან პირველად 2012 წელს მე შემოვიტანე - დაკვირვება დავიწყეთ, აქაურ გარემო-პირობებთან, როგორ ადაპტირდებოდა.საკმაოდ კომპაქტური და კარგი პროპორციული ფორმების მცენარეა, რაც მთავარია, როგორც აღმოჩნდა, ჩვენს კლიმატთან და სივრცე-დროით თავისებურებებთან თავსებადია, ასევე, გამძლეა როგორც ყინვის, ისე სხვადასხვა დაავადებების მიმართ. ამის მიუხედავად, აუცილებელია, სოკოვანი დაავადებებისა და მავლებლებისგან დავიცვათ. მისი ერთ-ერთი სახასიათო თვისება, რასაც გამოვყოფდი ისაა, რომ ყოველწლიურად 2-3-ჯერ იცვლის კანს - მისი ქართული სახელი „ცხრატყავა“ აქედან არის წამოსული“.რაც შეეხება საქართველოს ტერიტორიაზე მცენარის გავრცელების არეალს, ამაზე გორგიშელი ამბობს, რომ მკვეთრად მშრალი ადგილების გარდა, თითქმის ყველგან ხარობს.„შირაქის ველისა და ქვემო ქართლის მკვეთრად მშრალი ტერიტორიების გარდა, საქართველოს თითქმის მთელ ტერიტორიასთან ადაპტირებადი მცენარეა. ასევე, ლურჯი მოცვისგან განსხვავებით, არ უყვარს მჟავე ნიადაგები - თავს კომფორტულად მარილიან და ნეიტრალურ ნიადაგებზე გრძნობს. იდეალურად ხარობს საქართველოს მთიან ზონებში და იქ მოყვანილი ნაყოფი განსაკუთრებული გემოვნობით გამოირჩევა. ჩვენ რამდენიმე ასეთ ადგილას სატესტოდ გვაქვს კიდეც გაშენებული და, თამამად ვიტყვი, რომ ამ პირობებში მოყვანილ ცხრატყავას ნაყოფს ძალიან მაღალ შეფასებას ვაძლევთ.ასევე, როგორც აღვნიშნე, ნიადაგის ტიპების მიმართ დიდად მომთხოვნი მცენარე არ არის, მაგრამ აუცილებელია, მიწა კარგ კონდიციაში, ორგანული ნივთიერებებით გამდიდრებული იყოს - მით უმეტეს, თუკი ბაღის გაშენებას კომერციული მიზნებისთვის აპირებ“.საქართველოს აგრარული გაერთიანების დამფუძნებლის თანახმად, ცხრატყავას ნაყოფი მაღალი სამკურნალო თვისებებითაც გამოირჩევა, განსაკუთრებით იმ ადამიანებისთვის, ვისაც სისხლთან დაკავშირებული პრობლემები აქვს.„მცენარე მსხმოიარობაში 2 წლის ასაკიდან შედის და ნაყოფიერებაც ბუჩქის ზრდის პარალელურად და პროპორციულად იზრდება. მსხმოიარობის პოტენციალი ჯიშების მიხედვით განისაზღვრება და ბუჩქზე 1-დან 5 კგ-მდე მოსავალს შეადგენს იმის მიხედვით, თუ რომელი ჯიში გაქვთ გაშენებული.შეიძლება ბევრს მოეჩვენოს და ეგონოს, რომ ცხრატყავას ნაყოფი ლურჯი მოცვისას ჰგავს და შემცველობითაც ახლოს უნდა იყოს, მაგრამ ასე არაა. ნებისმიერ ხილს შორის, ერთ-ერთი საუკეთესო, ორგანული თვისებებით გამორჩეული და უნიკალური ნაყოფი აქვს. ამ რაოდენობის ქიმიური ელემენტებით გამდიდრებული ნაყოფი არ გვხვდება არც ერთ სხვა ხილში, რომელთაც საქართველოში ვაწარმოებთ და შესწავლილი გვაქვს.ამის დასტურია ის, რომ იაპონელები მას სიცოცხლის კენკრას ეძახიან. გავრცელებულია ციმბირში, კანადაში, ალასკაზე. იყენებენ სამკურნალოდ, ჩაის სახით, გამხმარი სახით, ჯემის სახით - ცხადია, განსაკუთრებულად კარგია, როცა ცოცხლად მიირთმევ, თუმცა გაყინული და გამშრალი სახითაც უამრავი სასარგებლო თვისება აქვს. დადებითად მოქმედებს იმუნური სისტემის გაძლიერებაზე, თუმცა, ჰიპერტონიული წნევის მქონე ადამიანებისთვის მისი დიდი დოზით მიღება, რეკომენდებული არაა. იდეალურია ბავშვთა კვებისთვის (მათ შორის, იყენებენ დანამატებში) და იდეალურია ისეთი ადამიანებისთვის, ვისაც სისხლთან დაკავშირებული პრობლემები აქვს - ანემიური მიმართულებები. ასევე კარგია, როცა ორგანიზმს რკინის ნაკლებობა აქვს“, - განაცხადა ვალერი გორგიშელმა „ბიზნესპრესნიუსთან“.Lonicera Caerulea-ს, ანუ ცხრატყავას, იაპონელები ჰასკაპს ეძახიან. ეს მცენარე ფოთოლმცვივანი ბუჩქია და 1.5-2 მ. სიმაღლის იზრდება. ნაყოფი, რომელიც C ვიტამინით არის მდიდარი, ლურჯი მოგრძო ფორმისაა და 1.3-დან 2.2 გრამამდე იწონის.რაც შეეხება ნიადაგის მჟავიანობას, ცხრატყავას დარგვა 3.9-7.7 დიაპაზონის PH-ის ნიადაგებშია რეკომენდებული - იდეალურია 5.5-დან 6.5-მდე. მოითხოვს კარგი დრენაჟის ნიადაგს და უყვარს უფრო მეტად ტენიანი პირობები.